تقسیمات کشوری در ایران

کشور ایران به ترتیب به استان، شهرستان، بخش و دهستان تقسیم می شود.

تقسیمات کشوری [ویرایش]

ساختار تقسیمات کشوری در ایران بدین شیوه‌است:

• ۱)کشور (وزیر کشور)
• ۲)استان (استاندار)
• ۳)شهرستان (فرماندار)
• ۴)بخش (بخشدار)
• ۵)دهستان (دهدار)

کشور ایران به چندین استان و هر استان به چند شهرستان و هر شهرستان به تعدادی بخش و هر بخش به چند دهستان تقسیم می شود.

مرکز کشور پایتخت نام دارد، مرکز هر استان، مرکز استان، مرکز هر شهرستان، مرکز شهرستان، مرکز هر بخش، مرکز بخش و مرکز هر دهستان، مرکز دهستان نام دارد.

واحدهای اداری مربوط به مسئولان نامبرده در بالا به ترتیب وزارت کشور، استانداری، فرمانداری، بخشداری و دهداری نام دارند.

تعریف قانونی استان [ویرایش]

ماده ۹ قانون تقسیمات کشوری مصوب ۱۲ تیر ۱۳۶۲ مجلس شورای اسلامی ماده ۹: «استان»، واحدی از تقسیمات کشوری است با محدوده جغرافیایی معین که از به هم پیوستن چند شهرستان همجوار با توجه به موقعیتهای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و طبیعی تشکیل می‌شود.

تبصره ۱-وزارت کشور بنا به ضرورت می‌تواند با تصویب هیات وزیران با انتزاع و الحاق روستاها، بخشها یا شهرستانهای مجاور، استانها را تعدیل نماید مگر آنکه به تصویب مجلس شورای اسلامی، ایجاد استان جدید ضروری شناخته شود. استان جدید باید حداقل یک میلیون نفر جمعیت داشته باشد. تبصره ۲-مرکز استان یکی از شهرهای همان استان است که مناسب ترین کانون سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، طبیعی و اجتماعی آن استان شناخته می‌شود.

آمار تقسیمات کشوری [ویرایش]

براساس آخرین وضع تقسیمات کشوری در بهمن ۱۳۸۹ خورشیدی، کشور ایران از ۳۱ استان، ۳۹۳ شهرستان، ۹۷۳ بخش، ۲۴۸۶ دهستان و ۱۱۳۳ شهر تشکیل یافته‌است:^[۱]

طرح‌های پیشنهادی استان‌های جدید [ویرایش]

• استان بم طرحی است که بر اساس آن نواحی جنوبی و شرقی استان کنونی کرمان از این استان جداشده و می‌تواند استانی جدید به مرکزیت شهر بم ایجاد شود. به‌جهت هماهنگی یازده شهرستان جنوبی و شرقی استان کرمان در زمینه‌های گوناگون اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، این طرح از قوت بیش‌تری برخوردار گشته‌است. طرح تبدیل بم به استان توسط موسی غضنفرابادی، نمایندهٔ مردم بم در مجلس شورای اسلامی مطرح شده‌است.^[۲]

نماینده‌ بم در نطق میان دستور خود گفت: از دولت می‌خواهم نسبت به ایجاد استان بم اقدامات لازم را مبذول نمایید.^[۳][۴]

• استان سمنگان بر این اساس شهرهای سیرجان، بافت، شهربابک، رابر، پاریز، زیدآباد و ... از استان کرمان مجزا شده و به استان جدیدی به عنوان استان سمنگان تقسیم خواهند شد. در این زمینه نمایندگان مردم سیرجان و بردسیر، بافت و شهربابک در مجلس شورای اسلامی تلاشهایی در این جهت انجام داده اند.حسن پور خواستار استان شدن سیرجان شدوب سايت استان شدن سيرجان راه اندازي شدوقتي فرمانداري هاي ويژه، «ويژگي» ندارند!لزوم تبديل شدن استان کرمان به چند استان ضروري است

• استان خوزستان شمالی نام طرح پیشنهادی توسط نمایندهٔ مردم دزفول در مجلس شورای اسلامی است. بر پایه این طرح پیشنهادی شهر دزفول می‌تواند مرکزیت سیاسی این استان احتمالی را برعهده بگیرد. در همین راستا، نام نواحی جنوبی استان کنونی خوزستان به مرکزیت سیاسی شهر اهواز به «استان خوزستان جنوبی» تغییر خواهد یافت.^[۵]

آمار سال ۱۳۸۵ نشان می‌دهد که جمعیت شهرستانهای دزفول، ایذه، شوش، شوشتر، مسجد سلیمان، اندیمشک، گتوند و لالی در مجموع ۴۰۴، ۴۷۲، ۱ نفر بوده و طبق تبصره یک از ماده ۹ قانون تقسیمات کشوری از حداقل جمعیت لازم برای تبدیل شدن به یک استان مستقل برخوردار است. در این میان دزفول با جمعیتی بالغ بر ۲۲۸٬۵۰۷ نفر، دومین شهر پر جمعیت استان خوزستان، گزینه مطرح برای انتخاب به عنوان مرکز استان خوزستان شمالی است.

• استان زاگرس طرح پیشنهادی برای تشکیل استانی جدید در شرق لرستان به مرکزیت بروجرد است. این استان گاه با نامهای دیگر مانند استان بوستان، استان بروجرد و یا استان لرستان شرقی هم نام برده شده است. طرح اولیه تشکیل استان زاگرس در سال ۱۳۷۵ به هنگام سفر رئیس جمهور وقت هاشمی رفسنجانی به بروجرد از سوی مردم بروجرد ارائه شد. سپس در سال ۱۳۷۹، نمایندگان بروجرد، ملایر و نهاوند تشکیل استانی جدید با مشارکت سه شهرستان فوق را با نامه ای رسمی از وزارت کشور خواستار شدند . در دومین دوره ریاست جمهوری سید محمد خاتمی، زمزمه های استقلال اداری بروجرد و تشکیل استان زاگرس شدت گرفت اما تا چندین سال بعد تحرک جدی در این زمینه دیده نشد. در سال ۱۳۸۹، به دنبال تاسیس استان البرز به مرکزیت کرج، علاءالدین بروجردی و هادی مقدسی نمایندگان بروجرد در مجلس شورای اسلامی، ضمن ایراد سخنرانی، از رئیس جمهور تقاضای تاسیس استان زاگرس به مرکزیت بروجرد را نمودند ^{[۶] [۷]} که انعکاس خبری وسیعی داشت ^{[۸] [۹]} سپس هادی مقدسی بصورت رسمی با ارسال نامه ای به رئیس جمهور، خواستار پی گیری طرح تاسیس استان زاگرس شد که از سال ۱۳۷۹ در دستور کار وزارت کشور قرار گرفته بود.

محدوده پیشنهادی برای استان زاگرس از ابتدا تا کنون متغیر بوده است. طرح اولیه که در سال ۱۳۷۹ ارائه شد استان جدید را شامل سه شهرستان بروجرد، نهاوند و ملایر می دانست. امروزه استان پیشنهادی زاگرس، علاوه بر سه شهرستان فوق، شامل شهرستانهای شرقی لرستان یعنی شهرستان دورود، شهرستان ازنا و شهرستان الیگودرز نیز می شود. در برخی منابع اینترنتی، کلیه مناطق دارای گویش نزدیک به بروجردی جهت الحاق به استان زاگرس پیشنهاد شده اند که علاوه بر موارد فوق، شهرستانهای کنگاور، تویسرکان، شازند و خنداب را نیز شامل می شود. پیشنهاد تشکیل استان زاگرس با یازده شهرستان انتقاداتی را در بر داشته است به گونه ای که برخی خبرگزاری ها مانند خبرگزاری فارس با انتشار یک خبر یکسان و دارای اشتباه آماری از نظر جمعیت شهرستان ها، آن را «فتنه قومیتی» نامیدند ^{[۱۰] [۱۱]}.

• استان لارستان نام طرح پیشنهادی توسط شورای شهر لار در پاسخ به درخواست‌ها و اعتراضات گستردهٔ مردم این شهر نسبت به تفکیک شهرستان گراش از این شهرستان است. این شورا با صدور بیانیه‌ای از مسکوت‌ماندن این طرح در وزارت کشور انتقاد کرده و حمایت خود را از استان‌شدن لار اعلام داشته‌است.^[۱۲][۱۳]

مدیر کل تقسیمات کشوری ایران در واکنش به بیانیهٔ شورای شهر لار اظهار داشته که تاکنون هیچ‌گونه طرحی در رابطه با ارتقای این شهر به مرکزیت استان دریافت نکرده و علاوه بر آن، شهرستان‌هایی که جمعیت آن‌ها بیش از یک میلیون نفر است، می‌توانند به مرکز استان تبدیل شوند. در همین رابطه، هیئت دولت ایران فرمانداری لار را به فرمانداری ویژه ارتقا داده‌است.^[۱۳]

پیش‌تر شهرستان‌های خنج و لامرد نیز جزئی از شهرستان لارستان بوده‌اند که لامرد پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و خنج نیز در چند سال اخیر از این شهرستان جدا شده‌است.^[۱۴]

• استان کاشان طرحی است که برمبنای آن نواحی شمالی استان کنونی اصفهان از این استان جداشده و می‌تواند استانی جدید به مرکزیت شهر کاشان ایجاد شود. به‌جهت فراهم‌بودن زمینه‌های تاریخی، راهبردی، صنعتی، علمی، گردشگری و میراث فرهنگی در سطح منطقه، این طرح از حساسیت بیش‌تری برخوردار است؛ به گونه‌ای که محمود احمدی‌نژاد نیز آن را مورد تأیید قرار داده‌است. هم‌اکنون کاشان صاحب فرمانداری ویژه‌است.^[۱۵]

• خوی: رئیس جمهور در تاریخ 85/06/10 در دیدار جمع مردم خوی خبر داد :در یکی از جلسات آینده هیئت دولت به وزارت کشور تاکید خواهم کرد که براساس قانون کار مطالعات برای استان شدن خوی آغاز شود.رئیس جمهور در بخش دیگری از سخنانش در پاسخ به شعارهای پی در پی مردم که درخواست استان شدن خوی را مطرح می کردند، گفت: ما در دولت با نظری مثبت این مسئله را مطرح می کنیم تا برپایه قانون کار را به جلو ببریم و امیدواریم زمینه برای ترقی و پیشرفت خوی آماده شود و در همین راستا در یکی از جلسات آینده هیئت دولت به وزارت کشور تاکید خواهم کرد که کار مطالعات را آغاز کنند.هم‌اکنون خوی صاحب فرمانداری ویژه‌است.^[۱۶]

منابع [ویرایش]